Khi phân tích cho thấy thành phần khói thuốc lá chứa hơn 7000 chất, trong đó có trên 200 chất độc, 69 chất được phân loại là chất gây ung thư bảng A. Một số chất độc hại tiêu biểu như asen (độc), benzen (chất gây ung thư mạnh, có trong khói dầu khí, thuốc trừ sâu), ammonia (có trong thuốc kích thích tăng trưởng, sản phẩm tẩy rửa), nicotine (chất độc và chất gây nghiện), dioxine (sinh ung thư), formaldehyde (dùng trong ướp xác, gây kích thích mũi, họng và mắt của người hút thuốc)…

Để giảm thiểu tác hại do khói thuốc lá đối với những người không hút thuốc lá rất cần sự chung tay của cả xã hội và cộng đồng (Trong ảnh: Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh hướng dẫn xây dựng môi trường không khói thuốc và cấp phát biển cấm hút thuốc tại quán cà phê, khách sạn trên địa bàn khu vực Phú Thọ)

          Nhiều nghiên cứu cho thấy khói thuốc toả ra từ đầu điếu thuốc đang cháy chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra từ người hút. Như vậy hút thuốc không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người hút mà còn ảnh hưởng mạnh đến sức khỏe của những người xung quanh. Bởi cả 2 nhóm đối tượng (hút thuốc chủ động và hút thuốc thụ động) đều chịu tác động bởi 2 nguồn khói, nguồn khói đã qua đầu lọc và nguồn khói từ đầu điếu thuốc đang cháy. Khoa học đã chứng minh người không hút thuốc nhưng làm việc thường xuyên với trong môi trường có khói thuốc có thể hít vào lượng khói thuốc tương đương với việc hút 5 điếu thuốc một ngày.

          Mọi người đều có nguy cơ phơi nhiễm khói thuốc thụ động tại những nơi có người hút thuốc. Trong đó, trẻ em, phụ nữ, người già là những đối tượng đặc biệt nhạy cảm với khói thuốc. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới WHO, thế giới có khoảng 700 triệu trẻ em thường xuyên bị ảnh hưởng bởi khói thuốc lá. Còn tại Việt Nam có 33 triệu người không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà; trên 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc; đáng báo động hơn có tới 2/3 phụ nữ và trẻ em thường xuyên hít phải khói thuốc lá. Mặc dù Luật phòng chống tác hại thuốc lá đã có hiệu lực tại nước ta từ lâu, nhưng nhiều người vẫn duy trì thói quen hút thuốc nơi làm việc, nơi đông người như nhà ga, bến xe, nhà chờ xe bus, nhà hàng… gây ảnh hưởng đến sức khỏe của những người không hút thuốc. Họ thường hút thuốc trong nhà, điều này làm phụ nữ và trẻ em đã và đang trở thành nạn nhân của khói thuốc.

          Đặc biệt, hút thuốc lá thụ động làm tăng nguy cơ ung thư phổi ở người không hút thuốc lên từ 20- 30% so với những người không hút thuốc. Đây cũng là một nguyên nhân làm tăng 25 - 30% nguy cơ mắc bệnh và chết do bệnh mạch vành ở cả nam và nữ. Bên cạnh đó, nguy cơ sảy thai ở phụ nữ hút thuốc cao gấp 3 lần so với phụ nữ không hút thuốc. Hút thuốc thụ động còn được biết đến là một nguyên nhân làm thai chết lưu và làm giảm cân nặng trẻ sơ sinh từ 200 - 400gram. Với những trẻ đang trong thời kỳ bú sữa mẹ mà người mẹ hút thuốc lá hoặc hít phải thuốc lá gián tiếp thường xuyên, các hóa chất độc hại không chỉ xâm nhập vào trẻ theo cách thông thường mà còn xâm nhập vào trẻ qua đường sữa mẹ – các hóa chất độc hại trong máu của người mẹ sẽ được tiết vào trong sữa, khiến nguồn dinh dưỡng quan trọng dành cho con nhỏ bỗng trở nên độc hại. Theo các chuyên gia y tế, hút thuốc thụ động đặc biệt nguy hiểm cho trẻ em vì phổi của trẻ chưa phát triển hoàn thiện và nhạy cảm hơn với các chất kích thích và chất độc trong khói thuốc. Trẻ có bố mẹ hút thuốc sẽ bị giảm các chức năng của phổi và dễ gặp các vấn đề sức khỏe như viêm tai giữa, đột tử ở trẻ sơ sinh do hen suyễn, kém phát triển và làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại bệnh khác.

          Để giảm thiểu tác hại do khói thuốc lá đối với những người không hút thuốc lá cần thực hiện nhiều giải pháp như duy trì và phát triển các mô hình không thuốc lá như mô hình trường học, bệnh viện, công sở, khách sạn, nhà hàng… không khói thuốc. Đây là một phần quan trọng để bảo vệ quyền được sống trong môi trường trong lành của những người không hút thuốc lá, giúp giảm nguy cơ bệnh tật và tử vong do tiếp xúc thụ động với khói thuốc. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, phố biến rộng rãi về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, lợi ích của việc thực hiện môi trường không khói thuốc, các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản hướng dẫn liên quan để người dân nghiêm túc thực hiện; tích cực đẩy mạnh công tác kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá, thực hiện xử phạt nghiêm những cá nhân, tổ chức vi phạm quy định những nơi không được hút thuốc. Để thực hiện được các giải pháp trên không chỉ riêng ngành Y tế mà cần có sự vào cuộc của các ban ngành đoàn thể và các tổ chức xã hội khác./.

                                                                                  Hồng Hà